Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych zwane w skrócie PSZOKami są obecne w naszym krajobrazie od niedawna. Ich zadaniem jest selektywne zbieranie od mieszkańców gmin takich odpadów komunalnych, które nie są odbierane bezpośrednio z posesji. W tym miejscu oczywiście może pojawić się szereg pytań. Jakie to rodzaje odpadów przyjmują PSZOKi, a jakich nie? Czy mieszkaniec gminy może zostać odprawiony z przywiezionym przez siebie odpadem spod bramy PSZOKa?
Zasady działania PSZOKów
Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych tworzone są przez gminy samodzielnie lub wspólnie z inną gminą lub gminami. Stąd nie w każdej gminie będzie działał punkt. Chcąc oddać swoje odpady, niekiedy trzeba pokonać sporą odległość, choć Punkty powinny zapewniać łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy. PSZOKi przyjmują wyłącznie odpady z gospodarstw domowych i obsługują wyłącznie mieszkańców tych gmin, dla których zostały utworzone. Podstawowe informacje o PSZOKu działającym w danej gminie, tj. adres i godziny przyjęć odpadów, urząd gminy ma obowiązek zamieścić na swojej stronie internetowej. Co do zasady mieszkańcy są obowiązani samodzielnie przywieźć odpady do PSZOKa. Jednak niektóre gminy organizują zbiórki w wyznaczonych miejscach, w których pracownicy PSZOKa w określone dni i godziny przyjmują odpady albo też objeżdżają posesje i zbierają odpady wystawione przez mieszkańców.
Szczegółowy sposób i zakres działalności PSZOKów określa w drodze uchwały rada gminy. To sprawia, że trudno o jednolite zasady zbierania odpadów dla całego kraju. Każdy PSZOK ma poza tym swój własny regulamin.
Jakie odpady musi przyjąć PSZOK?
Odpady, których nie możemy wyrzucić do pojemników albo worków przeznaczonych do selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, powinniśmy zawieźć do PSZOKa. Czy jednak wszystkie odpady, które nie kwalifikują się do żadnej z pięciu frakcji, zostaną przyjęte? Przepisy przewidują, że punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych muszą przyjmować przynajmniej następujące odpady:
– papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe,
– bioodpady,
– odpady niebezpieczne,
– przeterminowane leki i chemikalia,
– odpady niekwalifikujące się do odpadów medycznych powstałe w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi, w szczególności igły i strzykawki,
– zużyte baterie i akumulatory,
– zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,
– meble i inne odpady wielkogabarytowe,
– zużyte opony,
– odpady budowlane i rozbiórkowe,
– odpady tekstyliów i odzieży.
Rada gminy w drodze uchwały może rozszerzyć katalog odpadów, zbieranych przez działający na jej terenie PSZOK. Jeżeli mamy jakiś problematyczny odpad, którego nie jesteśmy w stanie zakwalifikować do żadnej z grup, zwróćmy się o informację co z nim zrobić do PSZOKa albo do urzędu gminy.
Bioodpady
Jeśli chodzi o zbieranie bioodpadów, to jeżeli gmina zapewnia odbieranie tych odpadów bezpośrednio od mieszkańców, PSZOK może ich nie zbierać.
Odpady niebezpieczne
Na liście odpadów zbieranych przez PSZOKi znajdują się także odpady niebezpieczne. Gdy sięgniemy do rozporządzenia Ministra Klimatu z 2 stycznia 2020 roku w sprawie katalogu odpadów, znajdziemy tam obszerną listę pogrupowanych rodzajów odpadów (również niebezpiecznych), które mogą zostać wytworzone w naszych warunkach. W rozporządzeniu zamieszczono również katalog rodzajów odpadów komunalnych, a wśród nich odpady niebezpieczne. Muszą one trafić bezwzględnie do PSZOKa. Pozbycie się ich w miejscu do tego nieprzeznaczonym jest nie tylko nielegalne, ale także może spowodować zanieczyszczenie środowiska lub zagrozić zdrowiu, a nawet życiu ludzi. Takimi niebezpiecznymi odpadami są m.in.:
– rozpuszczalniki,
– środki ochrony roślin,
– lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć,
– urządzenia zawierające freony,
– oleje i tłuszcze inne niż jadalne,
– farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i żywice zawierające substancje niebezpieczne,
– detergenty zawierające substancje niebezpieczne
– drewno zawierające substancje niebezpieczne.
PSZOK przyjmuje wyłączanie odpady komunalne, czyli takie, które powstały w naszych gospodarstwach domowych i są związane z naszym (jak to się mówi) bytowaniem. Jeśli więc pracownik PSZOKa stwierdzi, że przywożonych odpadów jest ewidentnie zbyt dużo, żeby mogły powstać w jednym mieszkaniu albo domu, może odmówić ich przyjęcia. Są punkty, które określają w swoim regulaminie maksymalną ilość przyjmowanych naraz odpadów i ważą każdy pojazd je przywożący.
Co zrobić, jeśli PSZOK odmawia przyjęcia odpadu?
Gmina decydując o założeniu PSZOKa, może przekazać jego utworzenie swojej jednostce organizacyjnej albo podmiotowi zewnętrznemu. Wiele gmin korzysta z tej możliwości i w drodze przetargu wyłania przedsiębiorstwa, które następnie prowadzą Punkty. Jednak w dalszym ciągu to gminy są odpowiedzialne za właściwe i zgodne z prawem funkcjonowanie PSZOKów. Jeśli więc spotkamy się z przypadkiem niewłaściwego naszym zdaniem świadczenia usług przez PSZOK (na przykład nieprzyjęcia odpadu, który według nas powinien zostać przyjęty), możemy zgłosić to urzędowi gminy. Każda gmina w uchwale dotyczącej szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług odbierania odpadów komunalnych, powinna określić również tryb i sposób zgłaszania przypadków wystąpienia nieprawidłowości. Nie ma żadnych wytycznych ogólnokrajowy, więc każda gmina określa te warunki po swojemu i nie zawsze rozsądnie. Natrafiłam na przykład na gminę, która daje jeden dzień na zgłoszenie. Gmina określa w jakiej formie powinna zostać zgłoszona „reklamacja”, w jakim okresie od zaistnienia nieprawidłowości, co powinno zawierać zgłoszenie oraz czas na jego rozpatrzenie.
Zatem każdy problem z nieprzyjęciem przez PSZOK odpadu, możemy zgłosić jako swego rodzaju reklamację. Wprawdzie w prawie administracyjnym nie występują (co do zasady) reklamacje, a my nie jesteśmy w stosunku do PSZOKa konsumentem, to jednak zgłoszenie ma pewne cechy reklamacji.
Zainicjowaną naszym zgłoszeniem sprawę powinna według mnie kończyć decyzja administracyjna, od której możemy się odwołać na ogólnych zasadach – tak jak od każdej decyzji wydanej przez organ administracyjny w pierwszej instancji.
Źródła:
– Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
– Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów
Autorka artykułu jest prawnikiem. Treści zamieszczane na blogu stanowią jej interpretację przepisów prawa, jednak nie mogą być traktowane jako porada prawna ani profesjonalne doradztwo.